diff --git a/docs/README.md b/docs/README.md index dde426a5..9ba43c6d 100644 --- a/docs/README.md +++ b/docs/README.md @@ -27,7 +27,7 @@ Bireylerin internet ortamında daha güvenli bir deneyim yaşamalarını sağlam ## Yararlı Bağlantılar - [Mahremiyet](https://guvendekal.org/mahremiyet) -- [Gizlilik](https://guvendekal.org/gizlilik) +- [Güvenlik](https://guvendekal.org/guvenlik) - [Açık Kaynak](https://guvendekal.org/acik-kaynak) - [Bilinçli Teknoloji Tüketicileri](https://btt.community/) - [Privacy Guides](https://www.privacyguides.org/en/) diff --git a/docs/_sidebar.md b/docs/_sidebar.md index 280ae095..96367c0e 100644 --- a/docs/_sidebar.md +++ b/docs/_sidebar.md @@ -5,8 +5,8 @@ # Nedir * [ Başlangıç](README.md) * [ Açık Kaynak](acik-kaynak.md) -* [ Gizlilik](gizlilik.md) -* [ Mahremiyet](mahremiyet.md) +* [ Mahremiyet](mahremiyet.md) +* [ Güvenlik](guvenlik.md) # Sağlayıcılar * [ VPN Servisleri](vpn.md) @@ -19,7 +19,6 @@ * [ Şifre Yöneticisi](sifre-yoneticileri.md) * [ 2 Faktörlü Doğrulama](2-faktorlu-dogrulama.md) - # Uygulamalar * [ Mesajlaşma Uygulamaları](mesajlasma-uygulamalari.md) * [ Ofis Uygulamaları](ofis-uygulamalari.md) @@ -34,7 +33,6 @@ * [ Senkronizasyon](senkronizasyon.md) * [ Çeviri Araçları](ceviri-araclari.md) - # Dosya * [ Dosya Saklama](dosya-saklama.md) * [ Dosya Aktarma](dosya-aktarma.md) diff --git a/docs/acik-kaynak.md b/docs/acik-kaynak.md index ede32b7d..07226227 100644 --- a/docs/acik-kaynak.md +++ b/docs/acik-kaynak.md @@ -1,83 +1,51 @@ # Açık Kaynak -> Açık Kaynak nedir? +**Açık kaynak** terimi temel olarak bir yazılımın kaynak kodlarının herkes tarafından okunabildiği, kullanılabilir, değiştirilebilir olduğu projeler için kullanılır. Ancak her açık kaynak proje, yazılımı alıp tekrar dağıtmanıza izin vermeyebilir. -Açık kaynak Kodların herkes tarafından görülebilen ve lisans altında değiştirip yayınlamaya izin verir +Bu noktada **Özgür Yazılım** anlayışına sahip uygulamalar ise, uygulamaların açık kaynaklı olması ve uçtan uca özgürce değiştirilebilmesini savunur. -> En çok kullanılan açık kaynak Lisanslar +?> Her açık kaynak proje kamu yararına ve özgür yazılım anlayışına hizmet etmemektedir. Ancak kapalı kaynak uygulamalar yerine açık kaynak uygulamalar kullanmanız her zaman daha iyidir. -![FSF](images/FSF.png) +### Bazı popüler açık kaynak lisanslar ve özellikleri -1- GNU Genel Kamu Lisansı (GPL) -Free Software Foundation (Fırii softveyır foundeyşın) tarafından yazılan GPL lisansı guvendekal.org platformu dahil birçok yazılım, belge bu lisansı kullanmaktadır bu lisans dosyanın üzerinde şu haklara sahip olduğunuzu gösterir +
-- değiştirme hakkı: -dosyayı değiştirip yayınlamana olanak tanır ancak bazı koşullar altında +| Adı | Türü | Yeniden Paylaşma | Değiştirme | Ticari Kullanım | Atıf | +| ----------- |:---------------:| :---------------------: | :----------------: | :------------------:| :----------------:| +| GPL [**GNU/GPL**](https://www.gnu.org/licenses/gpl-3.0.en.html) | Copyleft | ✓| ✓ | ✓ | ✓ | +| Apache [**Apache**](https://www.apache.org/licenses/LICENSE-2.0.html) | Permissive | ✓ | ✓ | ✓ | ✓ | +| MIT License [**MIT**](https://mit-license.org/) | Permissive | ✓ | ✓ | ✓ | ✓ | -koşullar: -aynı hak ve yükümlülüklerle paylaşmak +
-![Apache-Logo](images/Apache.png) +* Copyleft lisanslar, yazılımın özgürlüğünü korur ve değiştirilen yazılımların aynı lisans altında paylaşılmasını zorunlu kılar. Yani, türev yazılımlar da açık kaynak olmalıdır. -2- Apache Lisansı -Apache Sotware Foundation (Apaçi Softveyır foundeyşın) tarafından yazılan Apache Lisansı genellikle Android Uygulamalarında kullanılan bir lisansdır +* Permissive lisanslar ise, daha esnek bir yaklaşım sunar; yazılımı değiştirenler, bu değişiklikleri kapalı kaynak olarak dağıtabilir ve kendi lisanslarıyla paylaşabilir. Türev yazılımlar üzerinde kısıtlama yoktur. -Haklar: -Apache Lisansı, yazılımın özgürce kullanılmasını, dağıtılmasını ve değiştirilmesini sağlar. +* Copyleft, özgür yazılım anlayışını savunurken, permissive lisanslar daha geniş bir esneklik sağlar. -Kullanıcılar, yazılımı ticari veya ticari olmayan amaçlarla kullanabilirler. +?> Farklı lisanslara ve özelliklerine bakmak için [**buraya**](https://en.wikipedia.org/wiki/Comparison_of_free_and_open-source_software_licenses) bakabilirsiz. -Kullanıcılar, yazılımı değiştirebilir ve değiştirilmiş sürümlerini dağıtabilirler. +### GNU/GPL, Apache ve MIT lisanslarının bazı farkları -Kullanıcılar, yazılımın kaynak kodunu erişime açabilirler. +
-Yükümlülükler: -Kullanıcılar, Apache Lisansı'nın şartlarına uymak zorundadırlar. +| Özellik | GNU/GPL | Apache | MIT | +| ---------------------------------------------- |:------------:|:-----------:|:-----------:| +| Ticari Kullanım | ✓ | ✓ | ✓ | +| Değiştirilmiş Sürüm Paylaşımı | ✓ | ✓ | ✓ | +| Türevlerin Açık Kaynak Olma Zorunluluğu | ✓ | × | × | +| Değişikliklerin Belirtilmesi | ✓ | ✓ | × | +| Kullanıcı Hakları | ✓ | ✓ | ✓ | +| Patent Hakkı | × | ✓ | × | -Kullanıcılar, yazılımın kaynak kodunu değiştirdiklerinde, değiştirilmiş sürümlerini dağıtmadan önce Apache Lisansı'nın şartlarına uymak zorundadırlar. +### Bazı popüler açık kaynaklı uygulamalar -Kullanıcılar, yazılımın dağıtımında Apache Lisansı'nın bir kopyasını eklemek zorundadırlar. +* [Linux Kernel](https://www.kernel.org/) +* [Firefox](https://www.mozilla.org/en-US/firefox/) +* [Apache](https://httpd.apache.org/) -Kullanıcılar, yazılımın dağıtımında Apache Lisansı'nın şartlarına uymak zorundadırlar. +### Özgür yazılım için yararlı bağlantılar -Kullanıcılar, yazılımın kaynak kodunu erişime açtıklarında, Apache Lisansı'nın şartlarına uymak zorundadırlar. - -Diğer Hususlar: -Apache Lisansı, yazılımın garantisi veya sorumluluğu olmadığını belirtir. - -Apache Lisansı, yazılımın patent veya telif hakkı ihlali olmadığını belirtir. - -Apache Lisansı, yazılımın kullanımından doğan zararlardan sorumlu olmadığını belirtir. - -![MIT](images/MIT.png) - -3- MIT (Massachusetts Institute of -Technology) - -MIT (Emayti) lisansı Scratch yazılımı ve başka birçok yazılımının lisansı olan MIT (Emayti) lisansının özellikleri şunlardır: - -> Haklar: -MIT Lisansı, yazılımın özgürce kullanılmasını, dağıtılmasını ve değiştirilmesini sağlar. - -Kullanıcılar, yazılımı ticari veya ticari olmayan amaçlarla kullanabilirler. - -Kullanıcılar, yazılımı değiştirebilir ve değiştirilmiş sürümlerini dağıtabilirler. - -Kullanıcılar, yazılımın kaynak kodunu erişime açabilirler. - -> Yükümlülükler: -Kullanıcılar, MIT Lisansı'nın şartlarına uymak zorundadırlar. - -Kullanıcılar, yazılımın dağıtımında MIT Lisansı'nın bir kopyasını eklemek zorundadırlar. - -Kullanıcılar, yazılımın kaynak kodunu erişime açtıklarında, MIT Lisansı'nın şartlarına uymak zorundadırlar. - -Kullanıcılar, yazılımın değiştirilmiş sürümlerini dağıttıklarında, değiştirilmiş sürümlerin kaynak kodunu erişime açmak zorundadırlar. - ->Diğer Hususlar: - -MIT Lisansı, yazılımın garantisi veya sorumluluğu olmadığını belirtir. - -MIT Lisansı, yazılımın patent veya telif hakkı ihlali olmadığını belirtir. - -MIT Lisansı, yazılımın kullanımından doğan zararlardan sorumlu olmadığını belirtir. +* [Free Software Foundation](https://www.fsf.org/) +* [Richard Stallman](https://stallman.org/) \ No newline at end of file diff --git a/docs/arama-motorlari.md b/docs/arama-motorlari.md index b45b5162..80bad744 100644 --- a/docs/arama-motorlari.md +++ b/docs/arama-motorlari.md @@ -8,7 +8,7 @@ Arama motorları kullanıcılarının arama sorgularına, IP adreslerine, konuml Ana gelir kaynağı "kişiselleştirilmiş reklam" olan arama motorları, sıralamada reklam verenler daha üst sıralara taşımaktadır. Buda kullanıcının doğru ve tarafsız bir arama sonucuna ulaşmasına engel olmaktadır. -Bu nedenlerle sizin verilerinizi işleyip kullanan, aramalarda manipülasyon yapan arama motorlarunu kullanmamanız; [**gizlilik**](https://guvendekal.org/#/gizlilik) ve [**mahremiyetiniz**](https://guvendekal.org/#/mahremiyet) başta olmak üzere daha doğru arama sonuçlarına ulaşmanız için önemlidir. +Bu nedenlerle sizin verilerinizi işleyip kullanan, aramalarda manipülasyon yapan arama motorlarunu kullanmamanız; [**güvenlik**](https://guvendekal.org/#/guvenlik) ve [**mahremiyetiniz**](https://guvendekal.org/#/mahremiyet) başta olmak üzere daha doğru arama sonuçlarına ulaşmanız için önemlidir. ### Önerilenler Tablosu diff --git a/docs/dns.md b/docs/dns.md index 088cc061..9b7c7464 100644 --- a/docs/dns.md +++ b/docs/dns.md @@ -6,7 +6,7 @@ Bazı özel DNS sunucuları ise kayıt tutmaz ve verilerinizi üçüncü taraflarla paylaşmaz. Erişim engellerine maruz kalmazsınız ve özel DNS sunucuları, size reklam engelleme özelliği gibi farklı özelliklerde sunabilir. -Bu nedenlerle özel bir DNS sunucusu kullanmanız [**gizlilik**](https://guvendekal.org/#/gizlilik) ve [**mahremiyetiniz**](https://guvendekal.org/#/mahremiyet) için en sağlıklısı olacaktır. +Bu nedenlerle özel bir DNS sunucusu kullanmanız [**güvenlik**](https://guvendekal.org/#/guvenlik) ve [**mahremiyetiniz**](https://guvendekal.org/#/mahremiyet) için en sağlıklısı olacaktır. ### DNS Sunucusu nasıl değiştirilir? diff --git a/docs/gizlilik.md b/docs/gizlilik.md deleted file mode 100644 index 9976d1a9..00000000 --- a/docs/gizlilik.md +++ /dev/null @@ -1,3 +0,0 @@ -# Gizlilik - -> Eklenecek diff --git a/docs/guvenlik.md b/docs/guvenlik.md new file mode 100644 index 00000000..602f56f1 --- /dev/null +++ b/docs/guvenlik.md @@ -0,0 +1,13 @@ +# Güvenlik + +Dijital ortamda **güvenlik** kavramı bireylerin yada şirketlerin, çevrimiçi verilerini yada sistemlerini koruma amaçlı aldıkları önlemler bütününe verilen isimdir. + +* Güçlü şifreler kullanmak, iki faktörlü doğrulama kullanmak, güncellemeleri vaktinde almak yada uçtan uca şifrelemeli uygulamalar kullanmak güvenlik anlamında bazı örneklerdir. + +Hesaplarınızın yada kart bilgilerinizin çalınması, cihazınıza virüs bulaşması, kişisel verilerinizin internet ortamında paylaşılması gibi durumlar yaşamamak için internet üzerinde güvenliğinize önem vermeniz gerekmektedir. + +### Güvenlik için yararlı bağlantılar + +* [have i been pwned?](https://haveibeenpwned.com/) + + diff --git a/docs/images/Android.png b/docs/images/Android.png deleted file mode 100644 index dc518323..00000000 Binary files a/docs/images/Android.png and /dev/null differ diff --git a/docs/images/Apache.png b/docs/images/Apache.png deleted file mode 100644 index 9c891594..00000000 Binary files a/docs/images/Apache.png and /dev/null differ diff --git a/docs/images/FSF.png b/docs/images/FSF.png deleted file mode 100644 index dc7caae4..00000000 Binary files a/docs/images/FSF.png and /dev/null differ diff --git a/docs/images/MIT.png b/docs/images/MIT.png deleted file mode 100644 index b5ec5646..00000000 Binary files a/docs/images/MIT.png and /dev/null differ diff --git a/docs/images/apache.png b/docs/images/apache.png new file mode 100644 index 00000000..8093a87b Binary files /dev/null and b/docs/images/apache.png differ diff --git a/docs/images/gpl.png b/docs/images/gpl.png new file mode 100644 index 00000000..6383bf7d Binary files /dev/null and b/docs/images/gpl.png differ diff --git a/docs/images/logo.md b/docs/images/logo.md deleted file mode 100644 index 8b137891..00000000 --- a/docs/images/logo.md +++ /dev/null @@ -1 +0,0 @@ - diff --git a/docs/images/mit.png b/docs/images/mit.png new file mode 100644 index 00000000..788bd55b Binary files /dev/null and b/docs/images/mit.png differ diff --git a/docs/mahremiyet.md b/docs/mahremiyet.md index e971aa82..5914e150 100644 --- a/docs/mahremiyet.md +++ b/docs/mahremiyet.md @@ -1,3 +1,22 @@ # Mahremiyet -> Eklenecek +**Mahremiyet** bireylerin, özel hayatlarının gizli kalması ve korunmasına denilir. Temel insan haklarından olan mahremiyet, birçok uluslararası insan hakları belgesinde ve birçok ülkenin anayasasında yer almaktadır. Bireyler, mahremiyet haklarını ihlal eden durumlara karşı yasal yollara başvurma hakkına sahiptir. + +### Dijital ortamda mahremiyet + +Dijital ortamlarda internet aramalarınızın, geçmişinizin veya arkadaşlarınızla yaptığınız sohbetlerin görünür olması, odanızın birileri tarafından izleniyor olması kadar son derece rahatsız edici olabilir. + +Şirketlerin, bireylerin izni olsun yada olmasın haddinden fazla veri toplamasını ve işlemesini etik ve doğru bulmuyoruz. Bugün çoğu büyük şirket, örneğin Google yada Meta gibi şirketlerin kullanıcılardan varsayılan olarak toplayıp işlediği bazı veriler şunlardır; + +* demografik bilgiler, +* kullanıcıların yaşı, +* cinsiyet, +* konum (şehir, ülke), +* konuşulan dil, +* ilgi alanları ve davranışlar, +* sosyal medya etkileşimleri (beğeniler, paylaşımlar, yorumlar), +* alışveriş ve tüketim davranışları, +* kullanıcının gerçek zamanlı konumunu (GPS verileri) +* geçmiş konum verileri (check-in'ler, ziyaret edilen yerler) + +Dijital ortamlarda mahremiyetiniz ve gizliliğinize uygulamalar kullanmanızı öneriyoruz.