Słowem wstępu. Tranzycja medyczna, to proces dopasowania ciała do odczuwanej tożsamości płciowej, celem ograniczenia dysforii płciowej oraz zamiany jej na euforie płciową. Najczęściej składa się z: hormonalnych interwencji afirmujących płeć oraz chirurgicznych interwencji afirmujących płeć.
Zanim osoba pacjencka dokona jakichkolwiek interwencji, najpierw będzie musiała uzyskać opinię psychologiczną, opinię seksuologiczną oraz opinię/zaświadczenie psychiatryczne o braku przeciwskazań do podjęcia tranzycji medycznej.
Jak można się domyślić większość osób opiniuje się prywatnie. Nie dość, że mało jest specjalistów zajmujących się transpłciowością, to większość z nich nie przyjmuje na NFZ. I tak rodzą się koszty.
Ile to kosztuje?
Jest to sprawa dość indywidualna. Uśredniając zdobycie wszystkich potrzebnych dokumentów, aby móc dokonać jakichkolwiek interwencji medycznych to ok. 3000 zł.
Opinia psychologiczna wraz z diagnozą medyczną jest konieczna, aby móc myśleć o jakiejkolwiek operacji afirmującej płeć. Wyróżnić można trzy najbardziej typowe operacje: jedynka (topka) - rekonstrukcja klatki piersiowej, dwójka - gonadektomia oraz trójka - rekonstrukcja narządów płciowych.
Ważne informacje. Nie każdy przechodzi przez operacje. Bez uzgodnienia płci metrykalnej można wykonać tylko rekonstrukcje klatki piersiowej.
Koszty sądowe to 600 zł plus najczęściej koszt biegłych sądowych. W większości przypadków są oni przydzielani przez sąd.
Aby móc omówić dalej temat muszę podzielić interwencję chirurgiczne na operacje transmęskie oraz operacje transżeńskie.
Najogólniej można stwierdzić, że najczęściej wykonywane są trzy operacje. Oczywiście mogą być wykonywane dodatkowo inne zabiegi.
Operacje transmęskie
Jedynka - rekonstrukcja klatki piersiowej. Najczęściej wykonywana jeszcze przed metrykalnym uzgodnieniem płci. Dysforia klatki piersiowej u osób transmęskich jest tak duża, że większość osób nie czeka na metrykalne uzgodnienie płci i wykonuje tą operacje prywatnie. Jest to koszt od. ok. 12 000 zł do ok. 25 000 zł.
Dwójka jest refundowana przez NFZ. Może mieć kilka wariantów np. usunięcie jajników, czy usunięcie jajników wraz z macicą.
W przypadku, kiedy osoba decyduje się na trójkę bardzo często dwójka i trójka wykonywana jest równocześnie. Co za tym idzie prywatnie. Koszt zależy od kraju i metody i wynosi do ok. 45 000zł nieraz nawet do ponad 100 000 zł.
Że względu na ceny najczęściej wykonywane są: jedynka i dwójka.
Operacje transżeńskie.
Jedynka - augumentacja piersi. Koszt od ok. 16 000 zł do 22 000 zł. U transpłciowych kobiet ta operacja nigdy nie jest refundowana.
Dwójka - gonadektomia. Refundowana na NFZ.
W przypadku, kiedy osoba decyduje się na trójkę bardzo często dwójka i trójka wykonywana jest równocześnie. Co za tym idzie prywatnie. Koszt zależy od kraju i metody i wynosi od ok. 45 000 zł do ok. 65 000 zł.
Kobiety transpłciowe częściej niż mężczyźni transpłciowi wykonują trójkę.
Opis wraz z wymaganiami
Specjaliści psychiatrzy seksuologowie
dr n. med. Bartosz Grabski — przyjmuje tylko osoby pełnoletnie
lek. psychiatra, lek. seksuolog oraz psychoterapeuta poznawczo-behawioralny. Przyjmuje stacjonarnie i ONLINE
NZOZ Centrum Dobrej Terapii
ul. Zygmunta Miłkowskiego 9/U3,
30–349 Kraków
Specjalista psychiatrii i seksuologii, psychoterapeuta. Specjalizuje się w pomocy osobom transpłciowym doświadczającym dysforii płciowej. Dodatkowo obszar jego zainteresowań klinicznych obejmuje problemy osób homo- i biseksualnych, zaburzenia nastroju i zaburzeń seksualnych.
Jak uzyskać hrt
Najważniejszymi aspektami aby uzyskać dostęp do transafirmatywnej terapii hormonalnej są kilka aspektów: ocena trwałości transpłciowej tożsamości płciowej, ocena stanu psychicznego celem wykluczenia występowania niezgodności płciowej poprzez np. urojenia i możliwości podjęcia świadomej zgody oraz psychoedukacja.
Przed pierwszą wizytą warto ustalić terminy spotkań z psychologiem-seksuologiem Dorotą Baran oraz z endokrynologiem Małgorzatą Trofimiuk-Muldner. Aby uzyskać receptę na hrt należy uzyskać co najmniej zaświadczenia od psycholog-seksuolog o braku przeciwskazań psychologicznych do rozpoczęcia hormonalnych interwencji afirmujących płeć. Warto również wykonać następujące badania krwi przed pierwszą wizytą:
- Morfologia, AST, ALT, GGTP, Bilirubina całkowita, Sód, Potas, Kreatynina, Glukoza, Lipidogram, TSH, Mocz ogólnie (można wykonać na NFZ. Potrzebne skierowanie od dowolnego lekarza przyjmującego na NFZ),
- Testosteron, Estradiol, Prolaktyna, FH, FSH (prywatnie koszt ok. 180 zł. Aby wykonać te badania na NFZ będziesz potrzebować skierowania od endokrynologa przyjmującego na NFZ).
Z reguły cały proces powinien potrwać ok. 4–6 wizyt. Podczas wizyt zostaniesz poproszony o:
- Zapoznania się z książką Zdrowie osób transpłciowych i niebinarnych — podręcznik psychoedukacyjny dla osób i pacjentów oraz ich bliskich pod redakcją Bartosza Grabskiego (https://drive.google.com/file/d/1MenJEm9qdIISbDGpM-yHpm6PSJN_yUWN/view)
- Zapoznanie się z ósmym rozdziałem dot. terapii hormonalnej Standardy opieki zdrowotnej dla osób transseksualnych, transpłciowych i różnorodnych płciowo wersja 7 (https://www.wpath.org/media/cms/Documents/SOC%20v7/SOC%20V7_Polish.pdf?_t=1573660119). Obecnie obowiązuje wersja 8 (dostępna tylko w języku angielskim).
- Napisania biografii/życiorysu
- Wypełnienie skali HBDS
Standardy opieki WPATH soc 8 mają łagodniejsze kryteria dostępu do medycznych interwencji afirmujących płeć.
W październiku 2023 podczas konferencji Polskiego Towarzystwa Seksuologicznego Bartosz Grabski będzie poruszał kwestie zmian w opiece nad osobami transpłciowymi. Można założyć, że w praktyce klinicznej Bartosz Grabski jako pierwszy będzie stosował się do standardów opieki WPATH soc 8.
Uwaga: Lekarz niechętnie łączy dwie specjalizacje podczas jednej wizyty. W przypadku zdiagnozowania zaburzeń psychicznych w pierwszej kolejności zajmuje się ustabilizowaniem zdrowia psychicznego. W przypadku chorób współistniejących i/lub nieprawidłowych wyników (krwi) kieruje do innych specjalistów celem uzyskania porady czy może przepisać hrt.
Uwaga: Istnieje duże prawdopodobieństwo, że jeśli jesteś osobą AFAB zostaniesz skierowany do ginekologa. Pamiętaj, możesz odmówić. Nie będzie się to wiązało z żadnymi konsekwencjami.
Zgodnie z zaleceniami Polskiego Towarzystwa Seksuologicznego można odmówić konsultacji ginekologicznej!!!
Co musisz spełnić aby uzyskać hrt
Warunkiem uzyskania HRT jest udokumentowana stabilna tożsamość transpłciowa, spełnienie zaleceń Polskiego Towarzystwa Seksuologicznego oraz Standardów opieki zdrowotnej dla osób transseksualnych, transpłciowych i różnorodnych płciowo WPATH soc. 7.
Szacowany koszt:
- pierwsza wizyta 500 zł,
- kolejne wizyty po 380 zł (45 minut).
Całość przy 4 wizytach: 1 640 zł + koszt opiniowania przez Dorotę Baran: 900 zł + koszt badań: 180 zł
Łączny koszt ok.: 2720 zł
Wystawienie opinii psychiatryczno-seksuologicznej
Opinia wystawiana jest na prośbę osoby pacjenckiej po spełnieniu kryteriów PTS i WPATH podczas wizyty.
Psycholodzy-seksuolodzy
mgr. Dorota Baran [ONLINE]
Przyjmuje zdalnie przez Skype w Centrum Seksuologii Klinicznej, Sądowej i Psychoterapii Poznawczo-Behawioralnej
Aby uzyskać zaświadczenie o braku przeciwskazań psychologicznych do rozpoczęcia hormonalnych interwencji afirmujących płeć wymaga:
1. Pierwsza konsultacja, wywiad psychologiczno-seksuologiczny — 200 zł
2. Omówienie życiorysu — 200 zł
3. Test MMPI-2–200 zł
4. Omówienie wyników MMPI-2, wydanie zaświadczenia — 300 zł
Szacowany czas opiniowania: 4 miesiące, koszt: 900 zł
Aby uzyskać pełną opinię psychologiczno-seksuologiczną wymaga obserwacji — 3 kolejne wizyty (2 x 200zł + 300 zł — omówienie i wydanie opinii).
Koszt całkowity: 900 zł + 700 zł. Razem 1600 zł.
UWAGA: Sześciomiesięczny okres opiniowania tłumaczy zaleceniami Polskiego Towarzystwa Seksuologicznego. Zalecenia natomiast mówią:
Polskie Towarzystwo Seksuologiczne zaleca, żeby nie przedłużać nadmiernie procesu diagnostycznego. Zazwyczaj spełnienie powyższych celów zajmuje kilka miesięcy regularnych spotkań diagnostycznych i powinno być warunkiem rozpoczęcia medycznych działań afirmujących płeć (MDAP), to jest: substytucji hormonalnej i/lub chirurgicznych zabiegów korygujących.
Zalecenia PTS — https://tranzycja.pl/krok-po-kroku/tranzycja-medyczna/
Endokrynolodzy
dr n.med Małgorzata Trofimiuk-Muildner
Przyjmuje:
- prywatnie w Centrum Terapii Synteza ul. Bonarka 11, Kraków
- na NFZ w NSSU ul. Jakubowskiego 2, Kraków (wymagane skierowanie z rozpoznaniem F64 — Transseksualizm). W rejestracji do poradni endokrynologicznej będą wiedzieć, że chodzi o Małgorzate Trofimiuk-Muildner. Inni endokrynolodzy nie prowadzą hormonalnych interwencji afirmujących płeć (hrt).
Jak przygotować się do wizyty
Na wizytę należy przynieść badania laboratoryjne wykonane przed hrt (mogą być w trakcie jeśli się nie posiada badań wykonanych przed hrt):
- morfologia, próby wątrobowe, lipidogram, glukoza na czczo (te badania da się wykonać na NFZ).
- estradiol, testosteron oraz prolaktyna (te badania da się wykonać na NFZ gdy zleci je endokrynolog przyjmujący na NFZ).
Ponadto należy przynieść opinię psychologiczno-seksuologiczną lub zaświadczenie o braku przeciwskazań do tranzycji.
Pod wpływem cisheteronormatywnego środowiska zaczęłam używać "poprawnych" form gramatycznych zgodnych z agab. W domu jednak nadal pozostawałam sobą. W kwestii ubioru, manicure oraz makeupu nic się nie zmieniło. Nie zastanawiało mnie dlaczego tak jest.
Okres szkoły podstawowej nie wyróżniał się niczym szczególnym oprócz stosowanej wobec mnie przemocy fizycznej i psychicznej. Żyłam w środowisku, które uniemożliwiało eksplorowanie swojej seksualności. W szóstej klasie zaczęły się różne "żarty" np. perfumowane mnie _damskimi_ perfumami. Szczerze mówiąc nie przeszkadzało mi to. Podczas komersu przezywali mnie tworząc formę żeńską od deadnameu. Nie będę ukrywała. Emocjonalnie to bolało. Z perspektywy czasu jednak oni niestety mieli rację.
Okres gimnazjum. Na pewno dla mnie najgorszy pod względem przemocy. Okres kiedy zaczęłam twierdzić, że dziewczyny mają lepiej. Mogą założyć stanik i nie muszą wstydzić się piersi. Już wtedy próbowałam dyskretnie "upodobnić" się do dziewczyn. Zapuściłam włosy, a Converse’y utożsamiałam z damskimi butami, pomimo że są unisex. Przebierając się na wf czułam wielki wstyd. Tłumaczyłam sobie wstyd faktem, że jestem strasznie Chuda. Cały czas wypierałam fakt, że mogę być trans.
W późniejszych latach w wakacje nie ściągałam podkoszulka ze względu na wstyd. Zaczęłam używać pseudonimu zamiast imienia - Chudy. Cały czas wypierałam myśl i myślałam, że zemną jest coś nie tak. Wstyd uniemożliwiał mi powiedzenie komukolwiek jak się czuję. Już w tedy mówiłam, że nie wyobrażam sobie seksu. To brzmi jak dysforia.
Przełomowym okresem w moim życiu to studia. Trafiłam na bardzo małą siedmioosobową grupę. Zaznajomioną z seksualnością. Ja na temat seksualności nie wiedziałam nic. Kompletnie nic. Pierwszy rok studiów to czas kiedy zdobywałam wiedzę na temat seksualności. Na początku drugiego roku poznałam na konferencji krajowej pewną dziewczynę, która jest homo. Moje serduszko promieniowało ze szczęścia. Nie nawiązałyśmy jakiejś większej relacji, ale uświadomiło mi że jestem lesbijką. Wtedy jeszcze nie wiedziałam, że jestem trans. Używałam wymyślonego terminu -męska lesbijka.
Okres covida i zamknięcie spowodował znaczne pogorszenie się mojego stanu psychicznego. Pogłębiła się depresja i zaburzenia lękowe. Wstyd dysforii powodował, że nie poruszałam kwestii transpłciości podczas konsultacji psychologicznych.
Nastał 13 lipca 2020 roku. W tedy pierwszy raz powiedziałam sama do siebie. Wyglądam jak dziewczyna i czuję się jak dziewczyna. Sama świadomość mnie przeraziła. I tak kolejny rok wypierałam fakt, że jestem trans. Odczuwana dysforia tylko się nasilała.
Moment comingoutu to czas kiedy nie mogłam wytrzymać ze swoim ciałem. Ten okres nazywam pogrzebaniem żywcem. Było to w grudniu 2021 roku. W tedy miałam dwa marzenia. Niech to wszystko się skończy oraz mam nadzieję, że diagnoza wykluczy transpłciości. Postanowiłam iść do psychiatry-seksuologa Bartosza Grabskiego oraz do psychologa-seksuologa Doroty Baran.
Grabski na pierwszej wizycie nie miał żadnych wątpliwości, że jestem trans. Również zdiagnozował depresję i zaburzenia lękowe, ale nie wprowadził leczenia. Podczas pierwszej wizyty używałam męskich form, a ze względu na fakt, że powiedziałam, że jestem w 90% kobietą, a w 10% niebinarna Grabski zwracał się do mnie w formach bezosobowych. Taki stan był łatwiejszy do zaakceptowania. Na kolejnej wizycie urzywałam już żeńskich form. Dostałam receptę na antydepresanty. Trzecia wizyta to była kontrola jak działają przepisane leki. Gdyby nie choroby współistniejące na tej wizycie dostałabym hormonki. Na kolejnej wizycie dostałam receptę na hormonki. Trochę na zasadzie modelu świadomej zgody. Jako podkładki posłużyły zaświadczenia od Doroty Baran (psychologa-seksuologa), endokrynologa oraz reumatologa o braku przeciwwskazań do wdrożenia hormonalnych interwencji afirmujacych płeć. Wszystkie zalecenia PTS oraz WPATH zostały spełnione.
Jak do tej pory nie został omówiony w całości życiorys z Grabskim. Wyrażenie świadomej zgody dotyczyło również braku wpływu wydarzeń biograficznych w kontekście transpłciowości.
Pozwolę sobie napisać kilka słów do Was drogie osoby oraz do rodziców.
Dla mnie najtrudniejszym okresem był czas opiniowania przez specjalistów. Osobiście niewyobrażalnie trudno było dla mnie zaakceptowanie samego faktu transpłciości i okres oczekiwania kiedy ten koszmar się skończy. Prawdopodobnie jestem na spektrum Autyzmu, więc nie wierzę sobie na słowo, tylko potrzebowałam niepodważalnych dowodów na to że jestem trans.
Dla was drodzy rodzice najtrudniejsze jest zaakceptowanie "straty" dziecka i pogodzenie się, że innej drogi nie ma, aby wasze dziecko było szczęśliwe. Mam do Was kilka próśb. Korzystajcie z pomocy wykwalifikowanych psychologów, a nie pseudospecjalistów takich jak bioenergoterapeuci tak jak moja mama. Wspierać dziecko to zapewnić dziecku zrozumienie oraz pomagać mu w przejściu całej drogi. Nie podważające, tego co czuję wasze dziecko.
Amelia
24 letnia transpłciowa kobieta