Priorities

[Maarten86]

Belangrijke gebeurtenissen om bij aan te haken

• 12 september 2024: Opening "Het verdwenen museum" in het Mauritshuis
• Inceptiemissie Caribisch gebied

Niveau 1

• Wat is een 'koloniale collectie'?
• Restitutiebeleid NL
• Private collecties/contact met experts

Niveau 2

Landen

• Indonesië
• Suriname
• Guyana
• Zuid-Afrika
• Aruba
• Curaçao
• Bonaire
• Saba
• Sint-Eustatius
• Sint-Maarten
• Ghana
• Japan
• Nigeria
• Brazilië

Niveau 3

Kunsthandels

• Boeatan
• Lemaire
• Aalderink
• Frederik Muller & Co.
• Mak van Waay

Archieven en bibliotheken

• KITLV
• UBL
• Nationaal Archief (?)
• NIMH

Musea in Nederland

• WM Amsterdam
• WM Rotterdam
• Vereeniging tot Beoefening van Overijsselsch Regt en Geschiedenis (VORG)
• Nieuwe Afrikaansche Handelsvenootschap
• Koninklijk Zeeuwsch Genootschap der Wetenschappen
• Bataviaasch Genootschap van Wetenschap en Kunsten
• Afrika Museum
• Museum Bronbeek
• Museum Nusantara
• Stedelijk Gymnasium Schiedam
• Artis Natura Magistra
• Wereldtentoonstelling Amsterdam 1883
• Nederlandsch Museum voor Geschiedenis en Kunst
• Rijksmuseum Amsterdam
• Koloniaal Museum Haarlem
• Rijksmuseum van Oudheden
• Koninklijke Militaire Academie
• Hoofdcursus Kampen
• Zeister Zendelingengenootschap
• Nederlands Volkenkundig Missiemuseum
• Missiemuseum Steyl
• Mauritshuis
• Naturalis
• Justinus van Nassau Breda
• Gerardus van der Leeuw

Musea in het buitenland

• Surinaams Museum
• Staatliche Etnografische Sammlungen Sachsen (Völkerkundemuseum Herrnhut, Museum für Völkerkunde Dresden, Museum für Völkerkunde zu Leipzig)
• Humboldt Forum
• Rautenstrauch-Joest-Museum

Overheidsinstellingen

• Ministerie van Koloniën
• Ministerie van Marine

Bedrijven en handelscompagnieën

• VOC (?)
• WIC
• NHM

Missie- en zendingsgenootschappen

• Fraters van Tilburg (Antillen, Suriname, Indonesië)
• Moravische Broederschap (Herrnhuters)

Verzamelaars

• C.G.C. Reinwardt
• Jan Theodore Royer
• Jan Cock Blomhoff (Japan)
• Johan van Overmeer Fisscher (Japan)
• Philip Franz von Siebold (Japan)
• Macklot
• Salomon Müller
• J. Bromet (Suriname)
• G.F. Wienecke (Timor, de Molukken, Enggano, Sumatra, Borneo, Madura, en Java. De collectie Wienecke bestaat uit gebruiksvoorwerpen, modellen en gereedschappen)
• J. Semmelink (Semmelinks eerste schenking voorwerpen arriveerde bij het REM in 1863. Gevolgd in 1865 door diverse gebruiksvoorwerpen, voornamelijk afkomstig van Flores. Vanaf 1868, Semmelink was inmiddels overgeplaatst, kwamen de schenkingen van Borneo (Kalimatan). Ze bestonden uit diverse gebruiksvoorwerpen, modellen en monsters. In 1872 volgden nog een aantal gebruiksvoorwerpen van Timor, Flores, Java en Borneo. In 1876 kwamen er diverse gebruiksvoorwerpen binnen van Aceh op Sumatra)
• C.B.H. von Rosenberg
• J.J. Korndörffer
• Wilhelm Joest (Indonesië, Suriname)
• Herman Willem Daendels (Kust van Guinea)
• Friedrich Last (Kust van Guinea)
• Jules Félicien Romain Stanislas van den Bossche (Kust van Guinea, Indië)
• Cornelis Johannes Marius Nagtglas (Kust van Guinea)
• Hendrik Severinus Pel (Kust van Guinea, alleen naturalia)
• John Gabriel Stedman (Suriname, zie dit artikel: https://brill.com/view/journals/nwig/53/1/article-p121_9.xml )
• Adolph François Henry van de Poel (Kebumen, Java, donateur Wayang bèbèr plaat beschreven door herkomstrapport Klaas)
• James du Puy (1792-1881) (Padang, bamboeschild KKvZ beschreven in herkomstrapport Klaas)

[Maarten86]

Fotocollecties in Nederlandse musea buiten consortium

• Nederlands Fotomuseum Rotterdam: fotocollectie Wereldmuseum Rotterdam
• Museon: glasnegatieven Théodore van Lelyveld, Boni-expeditie
• Stadsmuseum Tilburg: fotocollectie Caribisch Erfgoed, afkomstig van de fraters van Tilburg

[Maarten86]

Samenwerking tussen volkenkundige musea in Nederland

Uit de dissertatie A history of digitization: Dutch museums (2014):

3.1 SVCN and the ethnographic collections
The Dutch ethnographic museums of the Overleg Volkenkundig Musea (OVM - Ethnographic Museums Group), which has been organized since the 1980s, formed the Stichting Volkenkunde Collectie Nederland (SVCN - Foundation of Ethnographic
Collections), in 1995.171 Together, they reported having a collection of about 500,000 objects.172
In 1990, this group of ethnographic museums launched a three-year project, supported by the Ministry of Culture, to register and digitize the information about ethnographic collections.173 The two goals of the project were: (1) to collaboratively
describe (by museums, government and local constituents) the ethnographic collections in a uniform manner; and (2) to input data into several databases that would eventually be linked to form a national network, so that the Dutch ethnographica could be made available to other, international, ethnographic museums and eventually to the public.174 The project started with a pilot on the Africa collection. The goal was to
evaluate the feasibility of a common terminology list with the names of countries and
people related to the collections. The automation process involved entering objects in
WordPerfect, used by the Natuurmuseum in Rotterdam, in a standard format and then
storing the data on floppy disks before being incorporated into the Rotterdam
museum’s database (at the time using MVV/VOIS, a BRS search software). A print
out of the data was sent back to the Tropenmuseum to be checked and changed if
needed.175 The ethnographic museums learned a great deal during the conversion
process: the older cards had a more descriptive narrative while the newer cards used
keywords and a shorter, more structured text. Decisions had to be made regarding the
most useful information for the description and association of objects, establishing
qualitative and quantitative use, and considering the space and time required by the
chosen information.176 New information had to be added, like the state of the object
(good, reasonable, moderate or poor).177 The old cards had no standard use of
location, sometimes using only a region (not a country) or using the names of colonial
regional governments for objects from Indonesia.178 The Tropenmuseum had an
extensive literature list to reference each object (up to 18 sources) while Rotterdam
used no references for the objects. Agreement on a system to document references
came later. It was clear that literature required its own database to better suit the
bibliographic format.179
Also, the inventory numbering system had to be harmonized. The inventory
field included only numbers but the Tropenmuseum used an alphanumeric system in
which the letters indicated the origin or donor (e.g. objects from the Artis collection
were identified with an A number and objects from the Koloniaal Museum in Haarlem
with an H number). A serial number was added to accommodate the Tropenmuseum
system. Other fields represented the merging of existing data fields. This was
particularly important for the thesaurus, as broad terms had to be devised to facilitate
data retrieval. Other terms had to be specified, like “Congo” (Kinshasa or
Brazzaville), or like names used for a region, a city, a river or a nation.180 A keyword list was developed to provide a standardized vocabulary for
information storage and retrieval. The keyword list was to support the thesaurus,
which structured the information hierarchically. When entering data in the computer,
the thesaurus information had to be consulted outside of the data entry screen, making
it less than practical. The need for an ethnographic thesaurus was evident: the
Chenhall categories used in the project were created for man-made objects, not for
natural history objects, agrarian products, and countries and nations. The Smithsonian
Institution classification, also suggested for use in the project, was generally more
extensive than the one used by Dutch ethnographic museums, except in some specific
ethnographic areas. Using an existing classification system would therefore lead to an
impoverishment of the classification system.181
In 1992, the OVM received a stimulus subsidy of €127,000 for automating
access to the Dutch ethnographic collections. From 1992 until 1997, institutions
received €25,000 and in 1998 and 1999 this was reduced to €9,000 per year. In
addition, the museums were responsible for allocating €16,000 per year for a full time
staff.182
In 1996 the Foundation decided to adopt a single common software system to
facilitate the exchange of information and to benefit from collaborative work in the
development of thesauri. The ethnographic museum (Rijksmuseum Volkenkunde) in
Leiden was the first to adopt the chosen The Museum System (TMS) together with
Museon, thanks to a grant from the Mondriaan Foundation.183
The Nationaal Museum voor Oudheden (National Museum of Antiquities)
followed in the adoption of TMS and reported beginning with only two licenses. All
data was transferred from Q&A and dBase (through Microsoft Access) into TMS, and
data controls were performed before requesting more licenses for the rest of the
staff.184 The libraries of the ethnographic museum decided to adopt the MinIsis
system, which allowed the library catalogue to be displayed online. Not all libraries
used the same system, however: Rotterdam used BRS/Search system, Leiden used BiBSearch, The Hague used TINreg, Delft used Q&A, Nijmegen and Groningen used
CDS-ISIS.185
TMS allowed the storage of images, linked to the object file, otherwise stored
using Phillips Laser Vision Disks. In 1995, the Wereldmuseum in Rotterdam decided
to experiment with a new system called ImageBase, including software and hardware
to manage slides, photos, negatives and text. Data was archived in a hard disk but
could also be stored in a CD-Rom.186
By 1997 a good basis for the thesaurus sections on geographic origin, cultural origin, functional category and object keywords was completed.187 In 1999, the SVCN devised a digitization plan for the migration of data to a shared platform, for the creation of an ethnological collection with a Dutch ethnographic thesaurus, for the presentation of the national ethnographic collection through a joint website and for the translation of the thesaurus into English and French. Translation has yet to be completed.188
In January of 2009, the Dutch Ethnographic Collections, were presented jointly through the SVCN website as the Ethnographic Collection Netherlands (http://www.svcn.nl/).189 In total, the SVCN has developed three Dutch thesauri: an Ethnographic Thesaurus, a Geographic Thesaurus, and a Key Word Thesaurus. These have served to provide institutions holding ethnographic collections with a strong unifying ground. English versions of the thesauri are being developed to increase accessibility to the collections.190
The registrars of the Dutch ethnographic museums meet once every 3 months to discuss issues regarding the thesauri, the information system in general, and the data to be entered in each field. The structure for entering data (who enters what information and where) reflects the organizational structure and is not the same in all museums. Collaboration further increases the use of standards and data entry practice.191
At the end of 2013, the ethnographic collection website displays almost half of its collection, or a total of 233,609 objects. Only objects with an image are made available online.

Uit de dissertatie van Mirjam Shatanawi:

The resilience of nineteenth-century notions of evolutionary ethnology results from the decision, made in the 1990s, to develop the ethnological thesaurus from the vocabulary systems in use in the participating museums. For much of the twentieth century, index cards remained the leading infrastructure used to catalogue the collections of the ethnographic museums in the Netherlands. Each museum had its own system, but as shown in the previous paragraphs, the museums closely followed each other’s examples. In the 1980s they started to collaborate in the OVM (Overleg Volkenkundige Musea), a consultative body of eight ethnographic museums.348 One of the aims of the OVM was to standardize access to the ethnographic collections. When in the early 1990s, several OVM museums began to shift from analogue systems to digitisation of the collection, the OVM initiated a pilot project to develop a shared thesaurus (Navarrete Hernández 2014, 68; Beumer 2008, 25). In 1995, the OVM museums founded the SVCN (Stichting Volkenkundige Collectie Nederland, or Foundation for the Ethnographic Collection in the Netherlands). One of the first decisions of the SCVN was to adopt a single common software system, The Museum System (TMS), to be implemented in each of the museums, and to develop a common thesaurus, the OVM thesaurus, with uniform terminology for geographical origin, cultural origin, function and use, and object keywords (Beumer 2008, 26). Since the early 2000s, all the SVCN museums as well as Museum Bronbeek use TMS and the OVM thesaurus to catalogue the collections.
348 The eight museums participating in the OVM were: Afrika Museum, Museum Gerardus van der Leeuw (closed 2003), Museon, Museum Nusantara (closed 2013), Museum Volkenkunde, Nijmeegs Volkenkundig Museum (closed 2005), Tropenmuseum and Wereldmuseum.

Uit de Nota Museumbeleid van het ministerie van WVC (1985):

De sector volkenkundige musea
Deze museumsector betreft de betrekkelijk kleine groep musea die zich bezighouden met het verzamelen, bestuderen en tentoonstellen van materiële getuigenissen van de niet-westerse samenlevingen, inclusief de cultuuruitingen ervan. Ik acht het een van hun belangrijkste taken om bij het publiek het besef op te roepen van de onderlinge verbondenheid van de mensheid en kennis en inzicht in andere culturen te vergroten, zowel in traditioneel-historische als actueel perspectief. Een relativerende en kritische houding ten opzichte van eigen waarden en normen kan hierdoor worden bereikt.
Het aandachtsgebied van volkenkundige musea, omvat de gehele niet-westerse wereld. De doelstellingen omvatten bovendien het minderhedenbeleid, waaraan de volkenkundige musea terecht veel aandacht besteden.
Zij dienen niet los te worden gezien van de overige doelstellingen van een volkenkundig museum, maar maken daarvan deel uit.
Door de differentiatie tussen de musea onderling is het mogelijk dat de specialisatie van het ene museum die van de andere completeert.
Het voorgestelde beleid kan aanzienlijk worden bevorderd door samenwerking en complementair optreden tussen de betrokken musea (met betrekking tot depots, registratie, restauratie, verwerving en informatie, automatisering, tentoonstellen, bruiklenen, leerkits, verzamelreizen enzovoort).
Door hun aard en herkomst zijn volkenkundige collecties niet in te passen in territoriale begrippen als lokaal, regionaal of nationaal; zij zijn altijd internationaal. Hierdoor biedt de collectie op zich geen uitgangspunten voor bestuurlijke ordening. Meer bepalend daarvoor zijn de functies en taken die musea op grond van hun collecties kunnen vervullen. De rijksoverheid dient een verantwoordelijkheid te dragen voor een minimaal gespreid museumbestel op het terrein van de volkenkunde.
Deze rijksverantwoordelijkheid betreft:
het Rijksmuseum voor Volkenkunde te Leiden,
het Tropenmuseum te Amsterdam (ressorterend onder het ministerie van Ontwikkelingssamenwerking)
en drie zogenaamde steunpunten:
in de regio Noord: Volkenkundig Museum Gerardus van der Leeuw te Groningen, (ressorterend onder het ministerie van Onderwijs en Wetenschappen)
in de regio Oost : Afrika Museum te Berg en Dal;
in de regio Zuid : Volkenkundig Museum Justinus van Nassau te Breda
Met bovengenoemde musea in Leiden en Amsterdam en de drie steunpunten, acht ik de spreiding voldoende gerealiseerd.
Tussen de musea in Leiden en Amsterdam bestaat een afbakening van taken en werkzaamheden. Met het ministerie van Ontwikkelingssamenwerking en het Tropenmuseum wordt door mijn departement beleidsafstemmend overleg gevoerd.
Tussen de volkenkundige musea bestaat reeds langere tijd een samenwerkingsverband: het Overleg Volkenkundige Musea. Dit Overleg is van toenemend belang in verband met de voorbereiding en de uitvoering van concrete samenwerkingsprojecten en de taakverdeling tussen de betrokken musea. Het ministerie van WVC zal dan ook verdere initiatieven van dit Overleg naar vermogen ondersteunen.
Met de genoemde steunpunten Gerardus van der Leeuw, Afrika Museum en Justinus van Nassau, zal door het departement over de taken en functies overleg worden gevoerd.
Voor Museum Gerardus van der Leeuw zijn de Universiteit van Groningen en het Ministerie van O&W tevens overlegpartners.
In de regio Zuid kies Ik als steunpunt voor het Volkenkundig Museum In Breda, omdat hier beheersmatig de beste uitgangspunten aanwezig zijn. Met de gemeenten Breda en Tilburg vindt over de gevolgen van deze keuze overleg plaats;
Ten aanzien van het Afrika Museum is thans sprake van een koppelsubsidie-verhouding.
De betrokken middelen van de lagere overheden zullen naar de WVCbegrotlng worden overgebracht.
In de financiële paragraaf meer hierover.

Van ... tot 2020 waren verschillende musea verenigd in de Stichting Volkenkundige Collectie Nederland (SVCN; Wikidata,
KvK)